एकवेळ करीं या दुःखावेगळें । दुरिताचें जाळें उगवूनि॥१॥

एकवेळ करीं या दुःखावेगळें । दुरिताचें जाळें उगवूनि॥१॥
आठवीन पाय हा माझा नवस । रात्र आणि दिवस पांडुरंगा ||२॥
बहु दूरवरी भोगविले भोग । आतां पांडुरंगा सोडवावें ||३||
तुका म्हणे काया करीन कुरवंडी । ओंवाळूनि सांडीं मस्तक हें ||४||

आवडे देवासी तो ऐका प्रकार ।। नामाचा उच्चार राञंदिवस ।।१।।

आवडे देवासी तो ऐका प्रकार ।। नामाचा उच्चार राञंदिवस ।।१।।

तुळशीमाळ गळा गोपीचंद टिळा ।। ह्रदयी कळवळा वैष्णवांचा ।।२।।

आषाढी कार्तिकी पंढरीची वारी ।। साधन निर्धारी आण नाही ।।३।।

एका जनार्दनी ऐसा ज्यांचा नेम ।। तो देवा परम पुज्य जगी ।।४।

 

का गा रुसलासी कृपाळु बा हरी । तुजविण दुसरी भक्ति नेणे ॥

का गा रुसलासी कृपाळु बा हरी । तुजविण दुसरी भक्ति नेणे ॥

दीन रंक पापी हीन माझी मती । सांभाळा श्रीपती अनाथनाथा ॥

आशा मोह माया लागलीसे पाठी । काळ क्रोध दृष्टी पाहतसे ॥

सावता म्हणे देवा नको ठेऊ येथे । उचलोनि अनंते नेई वेगी ॥

एकनाथ महाराज

अभंग १ ला
हरिचिया दासा हरी दाही दिशा । भावे जैसा तैसा हरी तया ॥१॥
हरी मुखी गातां हरपली चिंता । त्या नाही मागुता जन्म घेणे ॥२॥
जन्म घेणें लागे वासनेच्या संगे । तेचि झालीं अंगे हरिरुप ॥३॥
हरिरुप झालें जाणणे हरपले । नेणणें ते गेलें हरिचे ठायीं ॥४॥
हरिरुप ध्यांनीं हरिरुप मनीं । एका जनार्दनी हरी बोला ॥५॥
अभंग २ रा
हरि बोला हरि बोला नाहीं तरी अबोला । व्यर्थ गलबला करुं नका ॥१॥
नको नको मान नको अभिमान । सोडी मी तूं पण तोचि सुखी ॥२॥
सुखी जेणे व्हावे जग निववावे । अज्ञानी लावावें सन्मार्गासी ॥३॥
मार्ग जया कळे भावभक्तीबळें । जगाचिया मेळे न दिसती ॥४॥
दिसती जनी वनी प्रत्यक्ष लोचनी । एका जनार्दनी ओळखिले ॥५॥
अभंग ३ रा
ओळखिला हरि धन्य तो संसारी । मोक्ष त्याचे घरी सिध्दीसहीत ॥१॥
सिध्दी लावी पिसे कोण तया पुसे । नेले राजहंसे पाणी काय ॥२॥
काय ते करावे संदेही निर्गुण । ज्ञानाने सगुण ओस केले ॥३॥
केले कर्म झाले तेचि भोगा आले । उपजले मेले ऐसे किती ॥४॥
एकाजनार्दनी नाही यातायाती । सुखाची विश्रांति हरीसंगे ॥५॥
अभंग ४ था
जें जें दृष्टीं दिसे ते ते हरिरुप । पूजा ध्यान जप त्यासी नाही ॥१॥
वैकुंठी कैलासी तीर्थक्षेत्री देव । तयाविण ठाव रिता कोठें ॥२॥
वैष्णवांचे गुह्य मोक्षाचा एकांत । अनंतासी अंत पाहता नाही ॥३॥
आदि मध्य‍ अंती अवघा हरि एक । एकचि अनेक एक हरि ॥४॥
एकाकार झाले जीव शिव दोन्ही । एका जनार्दनी ऐसे केले ॥५॥
अभंग ५ वा
नामाविण मुख सर्पाचे ते बीळ । जिव्हा नव्हे काळसर्प आहे ॥१॥
वाचा नव्हे लांव जळो त्याचें जिणे । यातना भोगणे यमपुरी ॥२॥
अंतकाळी कोणी नाही सोडविता । पुत्र बंधु कांता संपत्तीचे ॥३॥
अंतकाळी कोणी नाहीं बा सांगाती । साधुचे संगती हरि जोडे ॥४॥
कोटि कुळें तारी हरि अक्षरें दोन्ही । एका जनार्दनी पाठ केली ॥५॥
अभंग ६ वा
धन्य माय व्याली सुकृताचे फळ । फळ ते निर्फळ हरीवीण ॥१॥
वेदाचेंही बीज हरि हरि अक्षरें । पवित्र सोपारे हेचि एक ॥२॥
योग याग व्रत नेम धर्म दान । नलगे साधन जपतां हरि ॥३॥
साधनाचे सार नाम मुखी गाता । हरी हरी म्हणता कार्यसिद्धी ॥४॥
नित्य मुक्ती तोचि एक ब्रह्मज्ञानी । एका जनार्दनी हरि बोला ॥५॥
अभंग ७ वा
बहुता सुकृती नरदेह लाभला । भक्तिवीण गेला अधोगती ॥१॥
बाप भाग्य कैसें न सरेचि कर्म । न कळेचि वर्म अरे मूढा ॥२॥
अनेक जन्मांचे सुकृत पदरीं । त्याचे मुखी हरी पैठा होय ॥३॥
राव रंक हो का उंच नीच याती । भक्तिवीण माती मुखी त्याच्या ॥४॥
एका जनार्दनी हरी हरी म्हणता । मुक्ति सायुज्यता पाठी लागे ॥५॥
अभंग ८ वा
हरिनामामृत सेवी सावकाश । मोक्ष त्याचे भूस दृष्टीपुढें ॥१॥
नित्यनामघोष जयाचे मंदिरी । तेचि काशीपुरी तीर्थक्षेत्र ॥२॥
वाराणशी तीर्थक्षेत्रा नाश आहे । अविनाशासी पाहे नाश कैचा ॥३॥
एका तासामाजी कोटि वेळां सृष्टी। । होती जाती दृष्टी पाहे तोचि ॥४॥
एकाजनार्दनी ऐसे किती झाले । हरिनाम सेविलें तेचि धन्य ॥५॥
अभंग ९ वा
भक्तिवीण पशू कशासी वाढला । सटवीनें नेला कैसा नाही ॥१॥
काय माय गेली होती भूतापाशी । हरी नये मुखासी अरे मूढा ॥२॥
पातकें करिता पुढें आहे पुसता । काय उत्तर देता होशील तू ॥३॥
अनेक यातना यम करवील । कोण सोडवील तेथे तुजला ॥४॥
एका जनार्दनी सांगताहे तोंडे । आहा वाचा रडे बोलताचि ॥५॥
अभंग १० वा
स्वहिता कारणें संगती साधूची । भावे भक्ति हरीची भेटी तेणे ॥१॥
हरी तेथे संत संत तेथे हरी । ऐसे वेदचारी बोलताती ॥२॥
ब्रह्मा डोळसातें वेदार्थ नाकळे । तेथे हे आंधळे व्यर्थ होती ॥३॥
वेदार्थाचा गोवा कन्या अभिलाष । वेदें नाही ऐसे सांगितले ॥४॥
वेदाचींही बीजाक्षरे हरि अक्षरे दोन्ही । एका जनार्दनी हरि बोला ॥५॥
अभंग ११ वा
सत्पद तें ब्रह्म चित्पद तें माया । आनंद पदीं जया म्हणती हरि ॥१॥
सत्पद निर्गुण चित्प‍द सगुण । सगुण निर्गुण हरि पायी ॥२॥
तत्सदिति ऐसें पैल वस्तू‍वरी । गीतेमाजी हरि बोलियेलें ॥३॥
हरिपद प्राप्ती भोळ्या भाविकांसी । अभिमानियांसी गर्भवास ॥४॥
अस्ति भाति प्रिय ऐंशी पदे तिन्ही । एका जनार्दनी तेचि झाले ॥५॥
अभंग १२ वा
नाकळे ते कळे कळे ते नाकळे । वळे तें नावळे गुरुवीण ॥१॥
निर्गुणी पावलो सगुणी भजतां । विकल्प धरितां जिव्हा झडे ॥२॥
बहुरुपी धरी संन्याशाचा वेष । पाहून तयास धन देती ॥३॥
संन्याशाला दिले नाही बहुरुप्याला । सगुणी भजला तेथें पावे ॥४॥
अद्वेताचा खेळ दिसे गुणागुणीं । एका जनार्दनी ओळखिले ॥५॥
अभंग १३ वा
ओळखिला हरि साठविला पोटी । होता त्याची भेटी दु:ख कैचे ॥१॥
नर अथवा नारी हो कां दुराचारी । मुखी गाता हरी पवित्र तो ॥२॥
पवित्र ते कुळ धन्य त्याची माय । हरि मुखे गाय नित्य नेमें ॥३॥
कामक्रोध लोभ जयाचे अंतरी । नाही अधिकारी ऐसा येथे ॥४॥
वैष्णवांचे गुह्य काढीले निवडूनी । एका जनार्दनी हरि बोला ॥५॥
अभंग १४ वा
हरि बोला देतां हरि बोला घेतां । हसतां खेळतां हरि बोला ॥१॥
हरि बोला गातां हरि बोला खातां । सर्व कार्य करितां हरि बोला ॥२॥
हरि बोला एकांती हरि बोला लोकांती । देह त्यागी अंती हरि बोला ॥३॥
हरि बोला भांडता हरि बोला कांडता । उठतां बैसतां हरि बोला ॥४॥
हरि बोला जनी हरि बोला विजनी । एका जनार्दनी हरि बोला ॥५॥
अभंग १५ वा
एक तीन पांच मेळा पंचविसांचा । छत्तीस तत्वांचा मूळ हरि ॥१॥
कल्पना अविद्या येणे झाला जीव । मायोपाधि शिव बोलिलेति ॥२॥
जीव शीव दोन्ही हरीरुपी तरंग । सिंधु तो अभंग नेणे हरी ॥३॥
शुक्तीवरी रजत पाहता डोळा दिसे । रज्जूंवरी भासे मिथ्या सर्प ॥४॥
क्षेत्र क्षेत्रज्ञाने जाणताती ज्ञानी । एका जनार्दनी हरी बोला ॥५॥
अभंग १६ वा
कल्पने पासूनी कल्पिला जो ठेवा । तेणे पडे गोवा नेणे हरी ॥१॥
दिधल्या वांचूनि फळप्राप्ति कैंची । इच्छा कल्पनेची व्यर्थ बापा ॥२॥
इच्छावे ते जवळी हरिचे चरण । सर्व नारायण देतो तुज ॥३॥
न सुटे कल्पना अभिमानाची गांठी । घेतां जन्म कोटी हरि कैंचा ॥४॥
एका जनार्दनी सांपडली खूण । कल्पना अभिमान हरी झाला ॥५॥
अभंग १७ वा
काय नपुंसका पद्मिनीचे सोहळे । वांझेसी डोहळे कैंचे होती ॥१॥
अंधापुढे दीप खरासी चंदन । सर्पा दुग्धपान करुं नये ॥२॥
क्रोधी अविश्वासी त्यांसी बोध कैंचा । व्यर्थ आपुली वाचा शिणऊं नये ॥३॥
खळाची संगती उपयोगासी नये । आपणा अपाय त्याचे संगें ॥४॥
वैष्णवी कुपथ्य टाकिले वाळुनी । एका जनार्दनी तेचि भले ॥५॥
अभंग १८ वा
न जायेचि ताठा नित्य खटाटोप । मंडूकी वटवट तैसे तें गा ॥१॥
प्रेमावीण भजन नाकावीण मोती । अर्थावीण पोथी वाचुनी काय ॥२॥
कुंकवा नाहीं ठाव म्हणे मी अहेव । भावावीण देव कैसा पावे ॥३॥
अनुतापावीण भाव कैसा राहे । अनुभवें पाहे शोधुनिया ॥४॥
पाहतां पाहणे गेले ते शोधूनि । एका जनार्दनी अनुभविलें ॥५॥
अभंग १९ वा
परिमळ गेलिया वोस फूल देठीं । आयुष्या शेवटी देह तैसा ॥१॥
घडीघडी काळ वाट याची पाहे । अजूनि किती आहे अवकाश ॥२॥
हाचि अनुताप घेऊनि सावध । काहीतरी बोध करी मना ॥३॥
एक तास उरला खट्वांगरायासी । भाग्यदशा कैसी प्राप्त झाली ॥४॥
सांपडला हरी तयाला साधनीं । एकाजनार्दनी हरी बोला ॥५॥
अभंग २० वा
करारे बापांनो साधन हरीचे । झणी करणीचे करुं नका ॥१॥
जेणें नये जन्म यमाची यातना । ऐसिया साधना करा कांही ॥२॥
साधनाचे सार मंत्र बीज हरी । आत्मतत्व धरी तोचि एक ॥३॥
कोटी कोटी यज्ञ नित्य ज्याचा नेम । एक हरिनाम जपतां घडे ॥४॥
एका जनार्दनी न घ्यावा संशय । निश्चयेंसी होय हरीरुप ॥५॥
अभंग २१ वा
बारा सोळा जणी हरीसी नेणती । म्हणोनि फिरती रात्रंदिवस ॥१॥
सहस्त्र मुखांचा वर्णिता भागला। हर्ष जया झाला तेणे मुखें ॥२॥
वेद जाणू गेला पुढें मौनावला । तें गुहय तुजला प्राप्त कैंचे ॥३॥
पूर्व सुकृताचा पूर्ण अभ्यासाचा । दास सदृगुरुचा तोचि जाणे ॥४॥
जाणते नेणते हरीचे ठिकाणी । एका जनार्दनी हरी बोला ॥५॥
अभंग २२ वा
पिंडी देहस्थिति ब्रह्मांडी पसारा । हरिवीण सारा व्यर्थ भ्रम ॥१॥
शुक याज्ञवल्क्य दत्त कपिलमुनी । हरीसी जाणोनि हरिच झाले ॥२॥
यारे यारे धरुं हरिनाम तारुं । भवाचा सागरु भय नाही ॥३॥
साधुसंत गेले आनंदी राहिले । हरिनामें झालें कृतकृत्य ॥४॥
एका जनार्दनी मांडिले दुकान । देती मोलावीण सर्व वस्तु ॥५॥
अभंग २३ वा
आवडीनें भावें हरिनाम घेसी । तुझी चिंता त्यासी सर्व आहे ॥१॥
नको खेद करुं कोणत्या गोष्टीचा । पति लक्ष्मीचा जाणतसे ॥२॥
सकळ जीवांचा करितो सांभाळ । तुज मोकलील ऐसे नाही ॥३॥
जैसी स्थिती आहे तैशापरी राहे । कौतुक तूं पाहे संचिताचें ॥४॥
एका जनार्दनी भोग प्रारब्धाचा । हरिकृपें त्याचा नाश झाला ॥५॥
अभंग २४ वा
दुर्बळाची कन्या समर्थानें केली । अवदसा निमाली दरिद्र्याची ॥१॥
हरिकृपा होता भक्ता निघती दोंदे । नाचती स्वानंदे हरिरंगी ।१२॥
देव भक्त दोन्ही एकरुप झाले । मुळीचे संचलें जैसे तैसें ॥३॥
पाजळली ज्योती कापुराची वाती । ओवाळीतां आरती भेद नुरे ॥४॥
एका जनार्दनीं कल्पचि मुराला । तोचि हरी झाला ब्रह्मरुप ॥५॥
अभंग २५ वा
मुद्रा ती पांचवी लाऊनियां लक्ष । तो आत्मा प्रत्यक्ष हरी दिसे ॥१॥
कानीं जे पेरिलें डोळां ते उगवलें । व्या‍पक भरिलें तोचि हरी ॥२॥
कर्म उपासना ज्ञान मार्गी झालें । परिपाठी आले सर्व मार्ग ॥३॥
नित्य प्रेमभावे हरिपाठ गाय । हरिकृपा होय तयावरी ॥४॥
झाला हरिपाठ बोलणे येथुनि । एका जनार्दनी हरी बोला ॥५॥

धन्य ते सभाग्य नर आणि नारी | करिताती वारी पंढरीची ||

धन्य ते सभाग्य नर आणि नारी | करिताती वारी पंढरीची ||
तयांचे चरणी माझे दंडवत | जे नेमे माझ्या गात विठोबासी ||
दिवाळी दसरा अवघे पर्वकाळ | नांदती सकळ तया घरी ||
चोखा म्हणे धन्य धन्य ते संसारी | नेमे करिती वारी पंढरीची ||

अर्थ इतुकाची साधिला l वेद अनंत बोलिला l

अर्थ इतुकाची साधिला l वेद अनंत बोलिला l
विठोबासी शरण जावे l निजनिष्ठे नाम गावे l
सकळ शास्त्रांचा विचार l अंती इतुकाची निर्धार l
अठरा पुराणे सिद्धांत l तुका म्हणे हाचि हेत l

ओंकार प्रधान रुप गणेशाचे |        हे तिन्ही देवांचे जन्मस्थान ||धृ||
       अकार तो ब्रम्हा, उकार तो विष्णू  |       मकार महेश जाणियेला ||१||
       असे तिन्ही देव जेथोनि उत्पन्न |        तो हा गजानन मायबाप ||२||
       तुका म्हणे ऐसी आहे वेदवाणी |        पहावी पुराणी व्यासाचिया ||३||

 

 

आले देवाचीच्या मना तेथे कोणाचे चालेना ||
      हरिश्चंद्र ताराराणी वाहे डोंबाघरी पाणी ||
      पांडावांचा साहाकारी राज्यावरोनि केले दुरी ||
      तुका म्हणे उगी रहावे जे जे होईल ते ते पहावे ||

 

 

वेदांचा तो अर्थ आम्हासीच ठावा |        येरांनी वाहावा भार माथा ||
       खादल्याची गोडी देखिल्यासी नाही |        भार धन वाही मजूरीचे ||
       उत्पीतीपाळण संहाराचे निज |        जेणे नेले बीज त्याचे हाती ||
       तुका म्हणे आम्हा सापडले मूळ |        आपणची फळ आले हाता ||

नाम विठोबाचे घ्यावे ।

नाम विठोबाचे घ्यावे । मग पाऊल टाकावे ॥१॥
नाम तारक हे थोर । नामे तरिले अपार ॥२॥
अजामेळ उद्धरिला । चोखामेळा मुक्तिस नेला ॥३॥
नाम दळणी कांडणी । म्हणे नामयाची जनी ॥४॥

 

दह्यांचिया अंगीं निघे ताक लोणी । एका मोलें दोन्ही मागों नये ॥१॥
आकाशाचे पोटीं चंद्र तारांगणें । दोहींशी समान पाहों नये ॥ ध्रु.॥
पृथ्वीचा पोटीं हिरा गारगोटी । दोहोंसी समसाटी करूं नये ॥२॥
तुका म्हणे तैसे संत आणि जन । दोहींसी समान भजूं नये ॥३॥

पैल आला रामराणा l लंका दिधली विभिषणाला l
नळनीळ जामुवंत l मध्ये चाले रघुनाथ l
मागे वानरांचे तट l पुढे गर्जताती भाट l
केला अयोध्या प्रवेश l नामा म्हणे विष्णुदास l